انواع متداول منشورها در ابزار اپتیکی

BK-7 یا Bak4 ، کدام بهتر است؟

شاید اصطلاح BK-7 یا BaK4 را شنیده باشید. شاید هم روی بدنه دوربین دوچشمی به چشمتان خورده باشد. این اسم‌ها چیزهای عجیب و غریبی نیستند؛ فقط یکی از شاخص‌های معرفی دوربین هستند و مواد و فرمول به‌کار رفته در ساخت منشور را نشان می‌دهند. همه ما با انواع منشورها آشنایی داریم. منشور در ابزار اپتیکی (مثلاً دوربین دو چشمی) طوری طراحی می‌شود که پس از بازتاب نور از وجه‌هایش تصویری مستقیم تشکیل دهد. اگر منشور در این ابزارها وجود نداشته باشد، تصویری معکوس مشاهده می‌شود.

بازتاب نور درون یک منشور مثلثی

از میان هزاران فرمول مختلفی که در سر تا سر دنیا برای ساخت انواع منشورها و شیشه‌ها وجود دارد، دو نوعشان کاربرد بیشتری در دوربین دو چشمی، تک چشمی و میکروسکوپ‌ها دارند: BK-7 و BaK4 .

شیشه BK-7 یا همان شیشه بروسیلیکات (که بعضی با نام تجاری پیرِکس آن را می‌شناسند) یکی از متریال‌های متداول و رایج در ابزارهای اپتیکی است. در دوربین‌های دوچشمی میان‌رده که قیمت چندان بالایی هم ندارند، معمولاً از این مواد در ساخت منشورها استفاده می‌شود.

دوربین دوچشمی کامترون سلسترون، نمونه‌ای از یک دوربین دو چشمی با منشور BK-7 است.

شیشه Bak4 نیز نوع دیگری از شیشه‌هاست که اصطلاحاً به آن باریوم کراون (Barium Crown) می‌گویند. در دوربین‌هایی با کیفیت ساخت بالاتر معمولاً از این مواد برای منشورها استفاده می‌شود. منشور Bak4 ضریب شکست بیشتری نسبت به BK-7 دارد. در ضمن، روش ساخت آن به‌گونه‌ای است که حباب‌های بسیار کمتری حین فرایند تولید در منشور شکل می‌گیرد. به همین دلایل هم تصویر شفاف‌تری ارائه می‌دهد.

دوربین دو چشمی نِیچر (Nature) از منشورهای Bak4 و ساختار Roof بهره می‌برد و تصویری عالی ارائه می‌دهد.

البته انواع دیگری از منشورها هم وجود دارد که رواج کمتری دارند. معمولاً به دلیل استفاده از مواد و روش‌های ساخت باکیفیت‌تر، قیمت تمام شده‌شان هم بیشتر است و برای کاربری‌های خاص تولید می‌شوند.

چطور منشورها را تشخیص دهیم؟

یکی از راه‌های بسیار ساده برای تمییز منشور BK-7 و Bak4  از یکدیگر، نگاه کردن به خروجی نور دوربین دوچشمی است. برای انجام این آزمایش، دوربین را از سمت عدسی چشمی و در فاصله حدود ۲۰ سانتی‌متری از چشم نگه دارید. با دقت به خروجی نور نگاه کنید. تقریباً تمام منشورهای Bak4 خروجی نور کاملاً دایره‌ای شکل دارند. در حالی که در منشورهای BK-7 سایه‌ای لوزی‌شکل در اطراف خروجی نور قابل مشاهده است. این آزمایش در بسیاری از موارد درست است؛ اما نباید به‌طور کامل به آن اطمینان کرد.

خروجی نور منشورهای Bak4 معمولاً به شکل دایره‌ای کامل است.

یعنی منشورهای BK-7 بی‌کیفیت هستند؟!

قیمت تمام شده معیار مهمی در انتخاب و خرید ابزار است. هرچند که تفاوت مواد و فرمول به‌کار رفته در ساخت این دو منشور بر کیفیت تصویر تأثیر می‌گذارد، اما از سوی دیگر کاربری اصلی شما و بودجه‌ای که برای این کار در نظر دارید روی انتخابتان تأثیرگذار خواهد بود. برای دوربین‌های دوچشمی نسبتاً ارزان قیمت با بزرگنمایی کم (مثلاً ۷ تا ۱۰ برابر) استفاده از منشورهای Bak4 چندان مقرون‌به‌صرفه نیست؛ به ویژه اینکه برای استفاده‌های عمومی و در نور روز استفاده شوند.

در نهایت می‌توان گفت منشورهای BK-7 برای افرادی که به‌دنبال دوربینی مقرون‌به‌صرفه با کاربری غیرتخصصی هستند، مناسب‌تر است. اما اگر کار تخصصی طبیعت‌گردی یا پرنده‌نگری انجام می‌دهید،  استفاده از منشورهای Bak4 اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. همچنین کیفیت ساخت عدسی‌ها هم تأثیر بسزایی در تصویر دارد. اگر هدف اصلیتان چنین فعالیت‌هایی است، بهتر است سراغ سری‌های تخصصی‌تر دوربین‌ها بروید. ضمن اینکه معیارها و شاخص‌های دیگری هم برای انتخاب یک دوربین دو چشمی وجود دارد که می‌توانید در مطلب راهنمای خرید دوربین دو چشمی مطالعه کنید.